Metodologia

Wskaźnik Bogactwa Narodów (WBN) mierzy strumień korzyści ekonomicznych przypadający w ciągu roku na jednego obywatela w krajach Unii Europejskiej oraz OECD. Najbardziej znana międzynarodowa miara porównawcza dobrobytu, czyli produkt krajowy brutto (PKB) per capita, działa na podobnej zasadzie. Różnica między nimi tkwi w podejściu do wydatków publicznych. PKB traktuje wydatki na dobra finalne jednakowo niezależnie od ich źródła. Przy jego obliczaniu złotówka wydana przez osobę prywatną jest równoważna złotówce wydanej przez sektor publiczny. Nie ma zatem znaczenia, czy o alokacji zasobów decyduje rząd, czy obywatele. Podejście zastosowane przy konstrukcji WBN jest inne. Wydatki prywatne liczone są identycznie jak przy kalkulacji PKB. Wydatki rządowe natomiast oceniane są przez pryzmat ich efektów, a nie wartości pieniężnej. Ocena złotówki wydanej przez rząd zależy od tego, jak dobre są usługi publiczne, na które została przeznaczona.

Wydatki prywatne

Przez wydatki prywatne należy rozumieć tę część gospodarki, w której o alokacji zasobów decydują podmioty prywatne (obywatele, firmy itd.). By ją zmierzyć, należy całkowity PKB pomniejszyć o wydatki publiczne niebędące transferami (transfery to takie wydatki publiczne, które przenoszą siłę nabywczą od jednej grupy obywateli do innej – o alokacji zasobów decydują więc ostatecznie obywatele). Innymi słowy, wydatki prywatne to PKB pomniejszony o wydatki konsumpcyjne rządu i inwestycje rządowe. Zgodnie z tzw. zasadą preferencji ujawnionych przy konstrukcji WBN przyjęto, że wydatki podmiotów prywatnych są optymalne. Optymalność oznacza tutaj, że każda wydana przez obywateli złotówka zaspokaja ich potrzeby w najwyższym możliwym stopniu. Z tego powodu wydatki prywatne są wliczane do WBN proporcjonalnie do swojej wielkości per capita. Są one następnie korygowane o różnice w sile nabywczej między krajami. Zabieg ten urealnia wielkość rzeczonych wydatków, uwzględniając różnice w poziomie cen między krajami. W krajach „drogich”, tj. o wysokich kosztach życia, za złotówkę wydatków prywatnych można nabyć mniej dóbr i usług niż w krajach „tanich”. Mówiąc krótko, wysokość wydatków prywatnych per capita po korekcie o siłę nabywczą jest miarą realnych korzyści ekonomicznych pochodzących z alokacyjnych decyzji obywateli w gospodarce.

Wydatki publiczne

Pod pojęciem wydatków publicznych należy rozumieć w tym miejscu wydatki rządowe w sensie zbliżonym do rachunków narodowych. Uwzględniają one wydatki konsumpcyjne rządu (tj. na finalne dobra i usługi dla obywateli) oraz inwestycje rządowe. WBN mierzy korzyści płynące z wydatków publicznych poprzez zastosowanie specjalnego podwskaźnika jakości wydatków publicznych. Ocenia on jakość usług publicznych w siedmiu obszarach odpowiadających luźno kluczowym kategoriom klasyfikacji funkcji rządu (COFOG) opracowanej przez OECD. Dodaje do nich również ósmą kategorię: wolność słowa i zgromadzeń – także ona podlega ocenie w ramach podwskaźnika. Wyniki poszczególnych krajów w każdym z ośmiu obszarów obliczono poprzez agregację istniejących wskaźników lub miar jakości każdego z nich, niekiedy po uprzednim przetworzeniu wielkości wejściowych. Pełną listę ośmiu obszarów wraz z miarami użytymi do ich oceny zamieszczono poniżej.
Wyniki w poszczególnych obszarach zagregowano, uzyskując wskaźnik jakości wydatków publicznych przyjmujący wartości między 0 a 100. Ponieważ niektóre miary nie są obliczane dla najmniejszych krajów, WBN nie uwzględnia Cypru, Luksemburga, Malty, Islandii oraz Kostaryki.

Wartość wskaźnika

Wartość WBN jest sumą składnika wydatków publicznych i składnika wydatków prywatnych. Pierwszy jest wprost proporcjonalny do wydatków prywatnych per capita skorygowanych o siłę nabywczą. Drugi jest proporcjonalny do iloczynu średnich wydatków publicznych w Unii Europejskiej i opisanego wyżej wskaźnika jakości wydatków publicznych. Ów drugi składnik jest dodatkowo mnożony przez czynnik zwany bonusem wydatków publicznych. W celu uzyskania odpowiedniejszej oceny znaczenia wydatków publicznych, a także uniknięcia proliberalnego skrzywienia WBN, wkład wydatków publicznych do wskaźnika mnożony jest przez czynnik (1 + bonus). Podnosi on potencjalną wartość wydatków publicznych w stosunku do wartości wydatków prywatnych. Oznacza to, że złotówka wydana przez rząd w sposób doskonały (tj. w taki sposób, że wskaźnik jakości wydatków publicznych przyjmuje dla niej maksymalną wartość) wliczana jest do WBN jako (1 + bonus) złotych (np. dla wartości bonusu sugerowanej przez WEI, tj. 50 proc., będzie to 1 złoty 50 groszy). Rozwiązanie to odpowiada optymistycznemu założeniu, że rządy wydają pieniądze w takich dziedzinach gospodarki, w których reżim rynkowy przyniosłyby gorsze wyniki aniżeli alokacja zasobów przez państwo. Co najważniejsze, niezależnie od interpretacji, opisane posunięcie daje przewagę sektorowi publicznemu, chociaż może on ją roztrwonić, dostarczając obywatelom niskiej jakości usługi publiczne.

Mówiąc krótko, Wskaźnik Bogactwa Narodów obliczany jest więc jako:

Wydatki prywatne per capita skorygowane o siłę nabywczą + Średnie wydatki publiczne w UE per capita x Wskaźnik jakości wydatków publicznych x (1 + bonus)

Dostosowanie wskaźnika

Warsaw Enterprise Institute (WEI) daje użytkownikom możliwość dostosowania WBN do swoich preferencji. Sugerowane przez WEI parametry WBN można zmieniać przy pomocy narzędzia internetowego. Dotyczy to zarówno wag każdego z ośmiu obszarów wydatków publicznych, jak i wielkości bonusu wydatków publicznych.